Bilgi ve Belge Yönetimi Veri Madenciliği

Bilgi ve Belge Yönetimi Veri Madenciliği

Bilgi ve Belge Yönetimi Veri Madenciliği; Veri madenciliğinin kütüphane ve arşivlerde kullanımı henüz yaygın değildir. Yaygın olmamasının en büyük nedeni, veri madenciliği yazılımlarının satın alınmasının ve kullanılmasının maliyetli olmasıdır. Ancak açık kaynak kodlu ve kullanıcı dostu arayüzlü yazılımlar geliştirildikçe, bu yazılımlar kütüphane ve arşiv gibi bilgi merkezlerinde kullanılmaya başlanacaktır.

Đşletmelerde, kullanıcı veya müşterilerin ürün ve hizmetlerden ne kadar
yararlandıkları, ne kadar memnun kaldıkları ancak onların davranışları izlenerek belirlenebilir.

Bilgi merkezleri de kullanıcılarının davranışlarını izleyen ve elde ettiği verilere göre kaynak ve hizmetlerini geliştiren kurumlardır. Kullanılan kütüphane ve arşiv otomasyon yazılımları sayesinde oluşan verinin incelenmesi, bilgi merkezi kullanıcıları hakkında anlamlı bilgiler sunacaktır.

Oluşan bu verilerden anlamlı bilgiye ulaşabilmek için bazı özel yöntem ve teknikler kullanılması gerekmektedir. Veri madenciliği, verilerin analiz edilmesi, yorumlanması, amaç ve hedeflere ulaşmada gerekli adımları önermesi sürecidir.

Kütüphanelerde veri madenciliği yaklaşımındaki amaç; hizmet kalitesini,
kütüphane performansını, okuyucu memnuniyetini artırmak ve gereksiz
materyallerin satın alınmasını engelleyerek maliyeti düşürmektir.

Kütüphane otomasyon yazılımlarından, yerel ağdan veya internetten
kütüphaneyi kullanan kullanıcılar hakkında veri toplanabilmektedir. Veri madenciliği teknikleri sayesinde bu verilerin analiz edilmesiyle “kütüphaneyi kimler kullanıyor”, “hangi aralıkta kullanıyorlar”, “hangi hizmeti kullanmışlar”, “hangi kaynakları ödünç almışlar” gibi soruların cevaplarını alabiliriz.

Bu soruların cevapları sayesinde; kütüphanenin hangi bölümlerinin ne sıklıkta kullanıldığı, nasıl daha verimli kullanıma sunulabileceği gibi sonuçlar elde edebiliriz.

Otomasyondan veya internetten yapılan taramalarda tutulan bilgiler (tarama yapılan anahtar kelimeler vs.) bir sonraki tarama sırasında yardımcı olabilmektedir.

Bir önceki taramada kullanılan anahtar kelimeler yeni araştırmada bulunulan nokta konusunda bilgi vermektedir. Burada önemli olan nokta, geleneksel taramalarda kullanılan anahtar kelimeyle ilişkilendirilerek yeni önerilerde bulunma değil, eski taramalar kullanılarak ilişkili yeni öneriler sunma olmaktadır.

Veri madenciliği tekniklerinin kütüphane otomasyon sistemi ve web sitesinde uygulanması sonucunda verilen hizmetlerin kalitesi ve performansı artacak ve kullanıcı hizmetleri amacına ulaşacaktır. Bu tekniklerinin uygulanmasıyla kullanıcıya özel hizmet verilmesi olanaklı hale gelmiştir.

Örneğin, bir kullanıcı kütüphane üyeliğine kayıt olurken ilgi alanı olarak bilgisayarı seçtiğinde bilgisayar ile ilgili yeni bir kitap kütüphaneye geldiğinde veya içinde bilgisayar bilimleri bulunan bir çevrimiçi veritabanına üyelik yapıldığında otomatik olarak bu kullanıcı bilgilendirilebilecektir.

Aynı şekilde tahmin edici veri madenciliği yöntemleri kullanılarak, bir materyali ödünç almak isteyen kullanıcının o materyali zamanında geri getirip getirmeyeceği tahmin edilebilir ve buna göre önlem alınabilir.

Arşivlerde, veri madenciliğinin bir alt kolu olarak gelişen doküman
madenciliği kullanılabilmektedir. Doküman madenciliği arşivde belirli bir dokümana benzer dokümanların bulunması sonucunda, “arşivde bu dokümana benzer hangi dokümanlar var?” gibi soruların yanıtlarını bulacak şekilde analiz yapmaktadır. Bu çalışmada amaç dokümanlar arasında ayrıca elle bir ayrım gerekmeden benzerlik hesaplayabilmektir.

Bu da genelde otomatik olarak çıkarılan anahtar sözcüklerin
tekrar sayısı ile yapılır

Veri madenciliğinin bilgi merkezlerinde kullanılması araştırmalarında ortaya çıkan başka bir kavram da “bibliomining”tir. “Bibliomining” terimi ilk olarak 2003’te Nicholson ve Stanson tarafından kütüphaneler için veri madenciliğini tartışmak üzere kullanılmış, “veri madenciliği” ve “bibliyometrik” terimlerinin birleşiminden oluşmuştur

Kaynak

AKÇAY, A. (2014). Bilgi ve Belge Yönetiminde Veri Madenciliği. İstanbul Üniversitesi , Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı, Đstanbul. Mayıs 26, 2020 tarihinde https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=1zw6GvYMe-q3Hf6HR-3US2G_iZqFpypuZR8BA9GiOOGdLLs2lAvPoUY8GMB8-hsL adresinden alındı