Üniversite Kütüphanelerinin Sosyal Medya Üzerinden Bilimsel İletişime Katkısı: Instagram Örneği

Üniversite Kütüphanelerinin Sosyal Medya Üzerinden Bilimsel İletişime Katkısı: Instagram Örneği

Ayşegül CAMCİ *,  Eylem KANKILIÇ **

  Öz

Toplumsal yapının bilgi toplumuna dönüşümüyle ortaya çıkan teknoloji, beraberinde sosyal medyayı getirmiştir. Sosyal medya sadece eğlenmek için değil aynı zamanda bilgiye erişmek, bilgiyi yaymak, bilgiyi denetlemek için de kullanılmaktadır. Bu kullanım alanına giren en önemli ortam ise hiç kuşkusuz kütüphanelerdir.

Sosyal ağların ve platformların etkisiyle üniversite kütüphanelerinde bu tür uygulamaların yapıldığı görülmektedir. Sosyal ağların yaygınlaşması ve kullanımının artması üniversite kütüphanelerinin görevlerinin kolaylıkla aktarılmasını sağlamaktadır.

Bu araştırmada bu uygulamanın en fazla ölçekte etki alanına giren üniversite kütüphanelerinin bilimsel iletişime sunduğu katkıların sunulması amaçlanmaktadır. Bu araştırma kapsamında Türkiye ‘deki 7 üniversite kütüphanesinin Instagram hesaplarının takipçi sayıları, paylaşımları, paylaşım sıklıkları açısından incelenmiştir.

Elde edilen verilere göre Instagramın üniversite kütüphanelerinin bilimsel iletişim sürecinde daha çok veri tabanlarının tanıtımı, özel günlerin paylaşımı, çeşitli etkinliklerden haberdar etme gibi amaçlar için kullanıldığı belirtilmiştir. 

Anahtar Kelimeler: Üniversite kütüphaneleri, Sosyal medya, Bilimsel iletişim, Instagram

   Giriş

Sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçişte birden fazla değişiklik meydana gelmiştir. Hiç kuşkusuz bu değişikliklerin başında teknoloji gelmektedir. 20.yy‘dan beri vazgeçilmezimiz, hayatımızın her alanında kullanılmakta olduğumuz teknoloji günümüzde ise sosyal medya ve sosyal medya ortamları ile popülerlik kazanmaktadır. Bu sosyal medya ortamları bilgiyi yayan, bilginin en iyi şekilde karşı tarafa aktarılmasını sağlayan üniversite kütüphanelerinin de kullandıkları alan olarak yerini almıştır.  “Bu platform ayrıca; uygun bir protokol ile sağlanabilen paylaşım olup, farklı bölgelerde bulunan bir ara birimin diğeriyle bağlanması ve ağ aracılığıyla geniş coğrafya alanların birbiriyle rahat bir şekilde paylaşımda bulunmasını ifade etmektedir.

Bu özellik enformasyonu, geniş bir kullanıcı kitlesi tarafından anında değiştirilebilir kılmaktadır” (Ünal, 2015, s. 8). Araştırma kapsamında üniversite kütüphanelerinin bilgiyi karşı tarafa aktarmada en etkili yol olan sosyal medya ortamlarını kullandıkları ve bu ortamlarda paylaşılanların bilimsel iletişim kapsamında meydana gelen değişime ne gibi katkıların olabileceğine dair fikirler edinilmeye çalışılacaktır. Üniversite kütüphanelerinin Instagram hesapları tarandığında sadece 7 üniversite kütüphanesinin Instagram hesabına ulaşılmıştır. Bu yüzden, araştırma kapsamında 7 üniversite kütüphanesinin Instagram hesabı üzerinde inceleme yapılmaktadır.

  Sosyal medya kavramı

Sosyal medya kullanıcılara içerik oluşturma ve paylaşma olanağı tanıyan, belirli konu üzerinde birçok kişinin katkısıyla kolektif olarak bilginin üretildiği ve yayıldığı yeni nesil platformdur(Akbaş ve Fenerci, 2016 ). Bireyler arasında iletişim kurularak, çift taraflı ve eş zamanlı bilgi paylaşımını sağlayan sosyal medya bilgi paylaşımını mümkün kılan, katılım ve işbirliğini destekleyen etkileşimli tüm araçları kapsamaktadır(Dağhan, Kibar, Çetin, Telli ve Akkoyunlu, 2015). Bu araçlar ise blok, form, wiki, wordpress, padcastar olarak sınıflandırılabilir. Bunlar sosyal medyalar için bir adım olarak nitelendirilebilir.

  Bir sosyal medya aracı olan Instagram kavramı

Instagram kavramı, ingilizce anında anlamına gelen “instand” kelimesiyle telgraf anlamına gelen “telegram” kelimelerinin birleşiminden gelmektedir (Instagram’ın İsmi Nereden Geliyor?, 2015). Instagram video, fotoğraf paylaşmak için kullanılmakta olan sosyal medya hesabıdır(Aktan,2018). Diğer bir değişle “kullanıcıların hesaplarında profil oluşturmasına, diğer kullanıcıların paylaşımlarını ve kimlerle iletişimde olduklarının görülmesine olanak sağlayan bir araçtır” (Tavluoğlu, 2013, s. 9). Instagram uygulamasında birçok özellik mevcuttur.

Yorum, etiketleme, fotoğraf veya yazı paylaşımından ayrı olarak ‘story’ yani belirli bir zaman aralığında görülebilen paylaşımlar kısmı vardır. Ayrıca paylaşılan storyleri kalıcı olarak üst kısma ekleme gibi özelliği de vardır.

   Bilimsel iletişim kavramı

Bilimsel iletişim araştırmacıların yaptıkları araştırmalar sonucunda elde ettikleri sonuçları sözlü veya yazılı olarak sundukları bir süreçtir(Uçak ve Al, 2009). Bir başka tanımla Yıldızeli ve Bahşişoğlu’na göre(2008) “Bilimsel iletişim bilim insanlarının, araştırmacıların ve kurumsal araştırma hedeflerinden bağımsız düşünürlerin veya entelektüel ürünlerinin yaratıldığı, değerlendirildiği, düzeltildiği, yeniden biçimlendirildiği, arşivlediği veya depoladığı ve kullandığı süreçler bütünü ifade etmektedir.”

   Üniversite kütüphanelerinin Instagram hesapları

Üniversite kütüphaneleri teknolojiyi en iyi şekilde kullanarak sosyal medya aracılığıyla anında ve daha hızlı erişim sağlayarak bilginin iletimi ve yayılımında bir adım önde durmaktadırlar. Çalışma kapsamında Türkiye’deki 7 üniversite kütüphanesi seçilmiş ve bu üniversite kütüphanelerinin Instagram hesaplarında takipçi sayısı, paylaşımları,  paylaşım sıklıkları vb. açısından incelenmiştir. Bu bilgilere ise üniversite kütüphanelerinin hesapları üzerinden erişilmiştir.

       Grafik 1.Üniversite kütüphanelerinin takipçi ve gönderi sayısı

Grafik 1’e baktığımızda üniversite kütüphanelerinin takipçi sayısı ile gönderi sayısının doğru orantılı olduğunu görmekteyiz. Takipçi sayısı az olan üniversite kütüphanelerinde ise paylaşım sayısının az olduğu görülmektedir. Takipçi sayısı az olan üniversite kütüphanelerinin hesaplarından da anlaşılacağı üzere bu bilimsel iletişim verimleri düşük düzeydedir.

       Tablo 1. Üniversite kütüphanelerinin paylaşım sıklığı, veri tabanı ve eğitim programı tanıtımı

Tablo 1’e baktığımızda ise takipçi ve gönderi sayısı az olan üniversite kütüphanelerinin paylaşımları arasında veri tabanı ve eğitim/program tanıtımı olmadığı görülmektedir. Hesaplar incelendiğinde ise bazı üniversite kütüphanelerinin(Uludağ, MEF) paylaşımları arasında çok fazla veri tabanı paylaşımı ve tanıtımı vardır. Sınırlı bir süreliğine satın alınan veri tabanları üniversite öğrencilerine ücretsiz olarak sunulmaktadır. Eğitim ve program tanıtımı da veri tabanıyla aynı ölçekte üniversite kütüphanelerinin sosyal medyalarında vardır. Paylaşım sıklıkları incelendiğinde Uludağ, MEF, Kent, Üsküdar Üniversitesi Kütüphanelerinin Instagram da paylaşım yapmaları diğer Instagram hesaplarına göre daha sıktır. Paylaşım yapma sıklığının verimlilik ve bilimsel iletişimde pek bir etkisi olmadığı anlaşılmıştır. Paylaşımlar arasında özel günler, yeni gelen kitaplar, kütüphanenin açılış ve kapanış saati gibi bilgiler de verilmiştir. Son olarak verilen bu bilgiler kullanıcıların verimliliğini arttırarak bilimsel iletişim sürecine katkıda bulunmaktadır.

  Sonuç ve öneriler

Günümüz  şartlarında sosyal medyanın yanlış kullanımı  olduğu gibi azımsanmayacak  derecede  doğru kullanımları da vardır. Bu kullanım ise hemen hemen tüm hayatımıza girmiştir. Üniversite kütüphanelerinin Instagram hesaplarında verimliliğin paylaşım sayısı ve takipçi sayısı ile paralel olduğunu  gözlemlemiştik. Paylaşımlarda önemli etkinliklerden haber etme, veri tabanlarının tanıtımı gibi içerikler sunularak kullanıcının erişimini ve hızını bir adım önde yürüterek verimlilik arttırılmaya çalışılmaktadır. Üniversite kütüphanelerinin sosyal medya hesaplarının daha verimli bir şekilde ilerlemesini sağlamak amacıyla;

-Her üniversite kütüphanesi bilimsel iletişime katkı sağlayacak bir sosyal medya hesabı oluşturabilir.

-Etkinlik ve programların özetleri sosyal medya adreslerine yüklenebilir.

Bu öneriler gelecekte bilimsel iletişim sürecinde daha çok katkı sağlayacaktır.

  Teşekkür

Bu çalışmamızda önemli adımlar atmamızı sağlayan Sayın  Dr. Öğr. Üyesi H. Buluthan Çetintaş’a teşekkürlerimizi sunuyoruz.

   Kaynakça

Akbaş, M., ve  Fenerci, T. (2016). Üniversite Kütüphanelerinin Sosyal Medya Politikaları. Bilgi Dünyası, 17(2), 202.

Aktan, E. (2018). İnstagram kullanıcılarının kullanım motivasyonları ve instagram takip davranışlarının incelenmesi. Online Academic Journal of Information Technology , 33(9), 129.

Dağhan, G., Kibar, P. N., Çetin , N. M., Telli , E., ve  Akkoyunlu, B. (2015). Öğretmen adaylarının sosyal medya destekli bilimsel iletişimi kullanımları üzerine nitel bir araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 29(2), 259.

Instagram’ın İsmi Nereden Geliyor? (2015, Kasım 12). Şubat 17, 2020 tarihinde GQ: http://gq.com.tr adresinden alındı

Tavluoğlu, C. (2013). Üniversite kütüphanelerinde web 2.0 araçlarının kullanımı(Yüksek lisans tezi). 9.  Hacettepe Üniversitesi, Ankara. YÖK tez veri tabanı üzerinden erişilmiştir(tez no: 339068).

Uçak, N. Ö., ve  Al, U. (2009). Bilimsel İletişimin Zamana Göre Değişimi. Bilgi Dünyası, 10(1), 2.

Ünal, A. T. (2015). Sosyal Medya Bağımlılığı:Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma( Doktora Tezi). 8.  Marmara Üniversitesi, İstanbul. YÖK tez veri tabanından erişilmiştir(tez no: 396821).

Yıldızeli, A., ve  Bahşişoğlu, H. K. (Dü). (2008). Bilimsel iletişimde editörün rolü. Bilimsel iletişim ve bilgi yönetimi (s. 252). Ankara: ÜNAK.

 Ekler

Işık Üniversitesi Kütüphanesi: fmvisiklibrary

Giresun Üniversitesi Kütüphanesi: grukutuphane

Şırnak Üniversitesi Kütüphanesi: sirnakkutuphane

Üsküdar Üniversite Kütüphanesi: uskudarkutuphane

MEF Üniversite Kütüphanesi: mefkutuphane

Kent Üniversitesi Kütüphanesi: kentuniversitesikutuphanesi

Uludağ Üniversitesi Kütüphanesi: uludagkutuphane

[*] Lisans 1.sınıf,Atatürk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Bilgi ve Belge Yönetimi,[email protected]

** Lisans 1.sınıf,Atatürk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Bilgi ve Belge Yönetimi,[email protected]