Veri Toplama Araçları – Türleri Nedir

Veri Toplama Araçları

1. Testler (Tests)
2. Anket (Questionaire)
3. Görüşme (Interviews)
4. Gözlem (Observations)
5. Dokümanlar (Documents)

1-Testi

Herhangi bir konuda bireylerin bilgi, başarı ve yeteneklerini belirlemeyi amaçlayan araçlardır.

2-Anket

Bir problemle ilgili olarak bireylerin bilgi, tecrübe ve düşüncelerini almak için yapılan soruşturmadır.

Hangi Durumlarda ANKET Kullanılarak Veri Toplanır?

• Büyük ve dağınık örneklemden veri toplamak istendiğinde
• Toplanacak bilginin ne olduğu açık seçik olarak bilindiğinde
• Güvenilir bir veri toplama ortamı olduğunda
• Yüz yüze ilişki gerektirmeyen ve benzer sorulara benzer cevaplar alınabildiğinde
• Veri toplama için yeterli zaman olduğunda
• Veri toplanacak grubun soruları okuyup anlayabileceğinden emin olunduğunda
• Maddi imkanlar anket düzenlemeye müsait olduğunda

Ankette Kullanılan Soru İçerikleri

• Olgusal
• Bilgi, yeterlik
• Davranış
• İnanç, tercih ve kanı

Anketin Görünüşü

1.  Zorunlu olmadıkça kağıdın tek yüzü kullanılmalı
2.  Yazı karakterleri yeteri büyüklükte olmalı
3.  Satır aralıkları sık olmamalı
4.  Anketler bilgisayar çıktısı olarak hazırlanmalı
5.  Sayfa numaraları olmalı
6.  Eğer kullanılmışsa cevap kodları için ayrı bir sütun bırakılmalı
7.  Renkli kağıt kullanılabilir

Anketin Temel  Konularını Belirleme

1.  Araştırma amacına uygun sorular sorulmalı
2.  Her soru sadece bir yargıyı içermeli
3.  Yeterince açık, net, anlaşılabilir sorular sorulmalı

Anket Sorularını Yazma

1.  Sorular cevap veren kişileri rahatsız edici olmamalı
2.  Soruyu cevaplayacak kişinin soru hakkında azda olsa bilgi, deneyim veya fikri olmalı
3.  Soru tipi örneklemin yaşıyla uyumlu olmalı
4.  Sorular cevaplayacak kişilerin kendileriyle ilişkili olmalı

Örneğin; çocukların sevdiği TV programları anne babalarına sorulmamalıdır.



1. Sorular kişilerin cevap vermeye istekli olacağı şekilde düzenlenmeli
2. Aynı bilgiyi veren iki ayrı direkt soru sormaktan kaçınılmalı

Örneğin; ‘Doğum tarihinizi yazınız’ ile ‘kaç yaşındasınız’ gibi sorulardan birini sorun.

Soruları Sıralama

1.  İlk başta en kolay cevaplanabilecek sorular konmalı
2.  Daha az hassas konularla ilgili sorular başlangıca konmalı
3.  Cevap verecek kişiyi sonraki soruların cevaplarını daha ilk baştan tahmin etmesine yol açabilecek şekilde olmamalı
4.  Sorular cevaplaması mümkün olduğunca kolay ve hızlıolacak şekilde düzenlemeli

Anketlerde Kullanılan Soru Tipleri

1.  İfade etme
2.  Liste yapma
3.  Evet/Hayır
4.  Katılıyorum/Katılmıyorum (Thurstone Ölçeği)
5.  Listeden seçim yapma
6.  Sıralama yapma
7.  Katılma düzeyini belirleme (Likert Ölçeği)
8.  Seçenekleri puanlandırma
9.  Semantik ayrım yapma (Osgood)

Anketin Güçlü Yönleri

1. Ekonomiktir
2. Kolay uygulanabilir
3. Büyük örneklemlerden veri toplanabilir
4. Standardize cevaplar verir
5. Hazır cevaplardan seçim yapmak kolaydır
6. Cevaplar önceden kodlanabilir
7. Araştırmacının cevap vereni etkileme ihtimali azdır

Anketin Sınırlılıkları

1. Sorular cevaplayanların hoşuna gitmeyebilir.
2. Sorularda önyargı olabilir.
3. Postayla gönderilen anketlerin cevaplanmasında
4. araştırmacının verilen cevapların doğruluğunu kontrol etme
5. ihtimali yoktur.
6. Cevap verilme oranı düşüktür.
7. Cevaplanan anketlerde cevaplanmayan veya yarım
8. cevaplanan sorular olabilir.
9. Cevaplar sınırlandırılmak sorundadır.

3-Görüşme (Mülakat)

Mülakat yapan kişi ile mülakat yapılan kişi arasında; belli bir konuda o kişinin görüş,

düşünce ve bilgilerini açığa çıkarmayı amaçlayan konuşmalardır.

Ne Zaman Mülakat Yapılır

1. Mülakatla elde edilebilecek detaylı bilgiye araştırmada gerçekten ihtiyaç duyulduğunda
2. Küçük bir örneklemden toplanacak verinin gerçekten anlamlı ve güvenilir olacağına inanıldığında
3. Anketlere hazırlık yapmak için
4. Anketleri takiben ilave bilgi toplamak için
5. Diğer veri toplama metotlarını desteklemek ve çeşitleme yapmak için mülakat yapılır.

Mülakattan Ne Tür Bilgiler Elde Edilir

1. Duygu, düşünce ve deneyimlerle ilgili bilgi
2. Hassas konular hakkında bilgi
3. Önemli kişi ve makamlar hakkında bilgi elde edilir.

Mülakat Türleri

1. Yapılandırılmış Görüşme
2. Yarı Yapılandırılmış Görüşme
3. Yapılandırılmamış Görüşme
4. Odak Grup Görüşmesi

Mülakat Yapan Kişi

1.  İyi bir dinleyici olmalı
2.  Bilgi veren kişinin duygularına ve düşüncelerine saygı duymalı ve hassas davranmalı
3.  Mülakat yapılan kişinin sessiz kaldığı durumları tolere edebilmeli
4.  Hızlı düşünüp yeri geldiğinde anında soru sorabilmeli
5.  Uygun yerde uygun şekilde mülakat yapılan kişinin cevaplarını açıklayıcı, netleştirici sorular sorabilmeli
6.  Cevapları doğru anlayıp anlamadığını kontrol edebilmelidir

Mülakatın Güçlü Yönleri

1. Derinlemesine bilgi alınabilir
2. Kişi hakkında ve konu hakkında bir fikir edinilebilir
3. Ekonomiktir
4. Kişiler hakkında faydalı bilgi toplanabilir
5. Esneklik payı vardır
6. Geçerliliği yüksektir
7. Cevap verilme oranı yüksektir
8. Terapi boyutu vardır

Mülakatın Sınırlıkları

1. Zaman alıcıdır
2. Veri analizi zordur
3. Güvenirlik düşüktür
4. Mülakatı yapan kişinin etkisi vardır
5. Teybe katıp edilme bilgi veren kişiyi ürkütebilir
6. Özel hayata müdahale ihtimali yüksektir
7. Mülakat yapılacak kişiler büyük bir coğrafyaya dağılmışlarsa
8. Yüksek maliyet gerektirebilir

4-Gözlem

Herhangi bir ortamda ya da kurumda oluşan davranışı ayrıntılı olarak tanımlamak amacıyla kullanılan bir tekniktir.

Gözlem Türleri



Yapılandırılmaya göre:

•  Yapılandırılmış
•  Yarı-Yapılandırılmış
•  Yapılandırılmamış



 Ortama göre:

•  Doğal Ortam
•  Yapay Ortam



Araştırmacının rolüne göre:

•  Katılımcı (participant)
•  Katılımcı olmayan (non-participant)

Gözlemin Güçlü Yönleri

1. Sözel olmayan davranış
2. Doğal çevre
3. Zamana yayılmış (uzun süreli) analiz

Gözlemin Sınırlılıkları

1. Kontrolün olmaması
2. Sayısallaştırma güçlüğü
3. Örneklem küçüklüğü
4. Alana giriş güçlüğü
5. Gizliliğin ortadan kalkması

5-Dokümanlar

Araştırılması hedeflenen olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsar.

Örnek dokümanlar:

Rapor – Kayıt – Plan – Yazışma – Yönerge – Kural – Günlük – Özel mektup – İtiraf – Kişisel belge – Yazılı basın – Periyodik yazılı kaynak – Magazin – Dergi – Kitap -Film – Fotoğraf – Video

Dokümanın İncelenmesinin Aşamaları

1. Dokümanlara ulaşma
2. Orijinalliği kontrol etme
3. Dokümanları anlama
4. Verileri analiz etme
5. Analize konu olan veriden örneklem seçme
6. Kategorileri geliştirme

Doküman İncelemenin Gülü Yönleri

1. Kolay ulaşılmayacak özneler
2. Tepkiselliğin olmaması
3. Uzun süreli analiz
4. Örneklem büyüklüğü
5. Bireysellik ve özgünlük
6. Düşük maliyet (Göreceli)
7. Nitelik

Doküman İncelemenin Sınırlılıkları

1. Olası yanlılık
2. Seçilmişlik
3. Eksiklik
4. Ulaşabilirlik
5. Örneklem yanlılığı
6. Sınırlı sözel olmayan davranış
7. Standart bir formatın olmaması
8. Kodlama zorluğu

Kaynakça

Sözbilir, M., & Topu, F.  Veri Toplama Araçları.

Sunum