Öz

       Bu çalışmamızda bilgi kavramın tanımını politikayı ve bilginin politika içindeki önemini bir toplumda ulusal bilgi politikası oluşturma ve oluşturulma aşmalarından bahsedip. Bilgi çağını  her alanda gelişmekte olup ekonominin bilgi kavramı için ve ulusal bilgi politikası için ne kadar önemli bir kavram olduğu. Gelişmekte olan toplumların gelişmiş toplumlardan ulusal bilgi politikası açısından ne kadar zor bir durumda olduğu. Bu durumun hem maddi hem de manevi yönden yol kat edemeyen bir toplum yaratığı.21.yüzyılında bilgi kavramını ne kadar önemli bir yere sahip olup yöneticilerin bu konudaki tutumlarının nasıl olması gerektiğini.

        Strateji kavramının ulusal bilgi politikasını temel taşı olup bunların yanı sıra yöneticilerin gerekli çalışmalar yaparak ve izledikleri ve izleyebilecekleri yoların neler olduğu hakkında bilgiler verildi. Bu makalenin sonuçları ardından ulusal bilgi politikasının nasıl yürütülmesi ve gelişmiş toplum seviyesine erişmemize katkı sağlaması beklenmektedir.

       Anahtar sözcükler: Ulusal bilgi politikası, bilgi, gelişmekte olan toplum, strateji

1.GİRİŞ

        Yüzyıllar boyunca insanların hayatta kalması, ilerlemesi, düşünce ve kavramları daha iyi anlama bu olayların şekillenmesinde önemli bir unsur olan bilgi, insanoğlunu daima hayattın da kullandığı fakat tanımlamaya gelince herkes tarafından farklılık gösteren zor bir kavram. Peki bilgi nedir ? 1970 yıllarında ortaya çıkan ve 1990’ların başında sonrada toplumsal değişimi anlatmak da önemli bir rol oynayan her zaman, tekrarlandığında aynı sonucu veren millet ayrımı yapmaksızın toplum tarafından gereksinim duyulan ve en önemlisi de bilgi ve becerilerin geliştirilmesini sağlayan öğretidir. 21.yüzyılda bu yüzden önemli yere sahiptir . Bu konuyla ilgili başka tanımlarda vardır. “Bir seçim yapmamız söz konusu olduğunda gereksinim duyduğumuz şey bilgidir. Daha önceden bildiklerimizi değiştiren de bilgidir. Bu nedenle bilgi daha çok etkilerine dayanılarak tanımlanmaktadır. Bir yanda, bilginin maddesel dünyanın yapısı  içinde var olduğunu ve biz olsak da olmasak da var olacağını savunan görüş; diğer yanda, insanın dışındaki dünyanın sadece bilenin kavramlar sistemi tarafından işlendiği zaman bilgiye dönüşebileceğini savunan bir görüş vardır” ( (Uçak, 2010)Bu bilgiden sonra da bilgi nedir sorusuna ne olduğundan çok, bilginin hangi açıdan ve nasıl bakıldığı önemlidir.

        Peki bilgiyi farkı bir  bakış açısından bakalım o zaman. Bilginin politikadaki yeri nedir? Bu soruyu bence politika kavramını anlamakla başlamak daha doğru olur. Karşımıza iki görüşün çıktığını görmekteyiz. Bu görüşler birbirinin zıttı olup iki farklı şekilde tanımlanmıştır .İlki “politika toplumda yaşayan insanlar arasında bir çatışma, mücadele ve kavgadır”. (Nalbat, Sarı, Özen, & Gökdoğan, 2018) İnsanoğlu hayat standartları bakımdan gerek bulunduğu çevre gerek ekonomik bakımdan gerekse düşünce bakımından değişikliklere sahiptir. Toplum içinde oluşan bu çatışma ve mücadele, politikanın  temel yapı taşını oluşturuyor. Bu sebeptendir ki toplum içinde yaşadığı değerleri paylaşmak istemesi haliyle aklına yatmayan şeylerin elde edip kendi bildiği gibi gerçekleştirme olayıdır. Karşıt ve ikinci görüşü temsil edenler tabiri ise özel çıkarları bir kenara koyarak faydacılık ve insanların “ortak iyiliğini” gerçekleştirmektir. İlk görüş çatışma ve kavga olarak görürken buna zıt olarak ikinci görüş olanı değil de olması gerekeni belirip gerçeği tümüyle ele almaktadır. (Nalbat, Sarı, Özen, & Gökdoğan, 2018)

         Politika bir nevi strateji, plan, program kelimelerinin eş anlamlısı olarak ta kullanılır. Bilginin içinde politika ise şöyle açıklayabiliriz. Bilgi politikası, bilginin üretilmesine, yönetilmesine, işlenmesine, erişilmesine ve kullanılmasına öncülük eden birbiri ile ilişkili kanun, yönetmelik, yönerge, iç tüzük, kural ve yargı politikaları ile ilgili uygulamaları düzenleyen politikalardır. “Bilgi politikasının ulusal anlamda o toplumun işine yaracak düzenlemelerin yapılması önem arz etmektedir. Bu düzenlemeler bilgiyi kullanan kişileri, bilgi teknolojilerini, bilgi ile ilgili mevzuatları,bilgi merkezlerinin iş birliğini, bilginin maliyetini, bilgiye yön veren uzmanları veulusal bilgi politikasını oluşturacak bir kurumun olup olmadığı gibi araçları içermektedir.” (Nalbat, Sarı, Özen, & Gökdoğan, 2018)

         Bu süreçleri tamamlamış toplumlar  içerdeki çalışkan beyinleri dışarıya değil de elinde tutması .Yeni iş alanları yaratması ,toplumun ekonomik bakımdan kalkınması ,teknolojideki atılımlar ve hayat boyu öğrenen ve öğreten bir toplum haline getirme avantajına sahiptir.

     2.ULUSAL BİLGİ POLİTİKASI

        Ulusal bilgi politikası bir toplumun başındaki  yöneten onlar adına karar veren toplumun içinde yer alan herkesi yani bilgi ihtiyacı olan herkesi gündeme dair doğru bilgiyi ihtiyaç anında ve zamanında ulaşabilmesi ve fikirlerini hüküm ,kanunlar değişse bile hedefimizin ve izleyeceğimiz yolun gösterilmesidir.

         Bir toplumun gelişebilmesi için ortaya konan tüm ulusal politikalar çağın gerekli kıldığı eğitim, sağlık, araştırma, kültür, fen edebiyat, bilim teknoloji ulusal bilgi politikasının bir parçası olduğu söylemeden edemeyiz. Ülkenin gelişmişliği o toplumun ekonomik olmakla birlikte fen ve ilme verdiği değerde o toplumun ulusal bilgi politikasını etkiler. Çünkü diğer bilgilerinde yardımıyla politikanın yönünü tahin etmemizi sağlar. (Alkan, 1997)“Günümüzde bilgi politikası temel yol ve yöntemleri belirlediği, gelişme için her tür bilgiyi sağlamak üzere bir çerçeve oluşturduğu, hızlı gelişimin getirdiği belirsizliği en aza indirgediği ve kaynakların daha iyi yerinde, yaygınlıkla ve adil bir biçimde kullanılmasını sağladığı için vazgeçilmezdir”

        Çağımızın hızlı ve bilgi toplumu olduğu şu dönemde de bilgi politikasını değiştirilmeyecek bir ulusal politika olduğunu söylemek doğru olmaz tabi fakat yeni neslin içinden çıkan yeni kavramlar yeni konular ve alanlar ortaya çıktıkça ulusal bilgi politikası bu

         Peki kendini geliştirmekte olan toplumlar bahsedecek olursak bilgi politikası bunun neresinde kalır? Gelişmekte olan toplumlar gelişmiş olan toplumlara kıyasla bilgi politikası oluşturma açısından bazı sorunları vardır. Bunların başında ekonomik kaynakların zayıflığı, dışardan alınan bilgiye parasal güvensizliğin sonucu bu sorunların doğmasına sebeplerinden bir kaçıdır. Eğitimsel açıdan da topluma yeterince ilginin bu kadar az olmasını getirdiği nitelikli, çalışkan, üreten personel kıtlığının doğal olarak engeller. Bunun sonucunda da bilgi politikasını gelişimini doğrudan etkiler. Toplumlar arasında bilgi alışverişin de önemi es geçilemez fakat ülke içinde erişilen kaynakların kullanıcıyı tatmin etse de dışarıdaki yapılan çalışmalara ulaşmak pekte iç açıcı değildir. Bunun nedeni de mesafelerin artmasıyla oluşan ekonomik  masraflardı .Ülke olarak yapılması gerek ise nereden başlayacağımızı belirlemektir bu kavramı algılayıp yola başlarsak sonuçlar ardı ardına gelir . Bunun yanında yöneticilerin gerek ülke içinde gerekse dışardan alınan bilgileri topluma erişimi sağlanmasının ve kullanıcı kesimin bu çalışımının anlaya bilmesi için hizmetler sunulmalıdır. Çağımızın bilgi toplumu olduğunu da varsayarsak elektronik yayınların olduğundan daha fazla geliştirilip sisteme oturtulursa dışardan ve içerden bilgiler gelişmekte olan toplumların bilgi politikası açısından kendilerini refah seviyesine çıkaracaktır.

       Peki ulusal bilgi politikasının gelişmesi ve toplumun bilgi gereksinimini karşılaması için neler yapılmalıdır bununla ilgili (Arslan, 1997)Şu bileşenleri içermesi gerektiğini öne sürmektedir:

• Açık ve net yasama
• Yasal düzenlemeler
• Alt yapı geliştirme
• Bilgiden yararlanılması
• Bilgi hizmetlerinde çalışanların eğitimi ve genel nüfus içinde bilgisayar kullanımı bilgisini geliştirilmesi
• Ulusal bilgi politikaları

       Bu kavramların değerlendirilip aktif kullanımı içinse yapılması gerekenleri sıralayacak olursak şu şekilde açıklamamız daha doğru olur:

• Toplumdaki yöneticilerin bilgi kavramını nasıl kullandıkları
• Başka toplumlara sunulan ulusal bilgi politikaları
• Toplumunun çağın getirmiş olduğu hızın herkes tarafından katılımın yaygınlaştırılması.
• Elektronik araçlarının yöneticiler tarafından geliştirilip bu konudaki destekleri
• Veri gizliliği
• Bilgiye kolay ve doğru edinme
• Telif hakları ve patent yasası gibi

        Bu yaklaşımlar toplumdan topluma da farklılıklar gösterebiliyor. Amerika birleşik devletinden tutun Avrupa’da ve Asya’da ne kadar ülke varsa kendilerine has bir bilgi politikası vardır. Ama burada önemli olan hedeflerimizi oluşturmaktır. Hedeflerimizi oluşturursak süreklilik kavramını  ve gözle görüle bilir yani tutarlı olması gerekmektedir.

         Bunun sonucunda verilen kararlar yöneticilerin değerlendirmesi aşamasıdır. Yöneticilerin verecek olduğu kararlar neticesinde nitelikli ve kullanılabilir olduğu, topluma uygun olup olmadığı analiz edilir. Bunlar yapılırken de yöneticilerin nesnelliği ön planda olması gerekmektedir . 

        Ulusal bilgi politikasının ortaya çıkarılması için topluma bilgi açısından nasıl bir yol çizeceğini sorusuna cevap arıyorsak strateji kavramın da bulmamız mümkün. Çünkü başta koydukları hedeflere ulaşmadaki genel sebep stratejiler desek yeridir.

    “Kurumlar stratejinin amacı anlaşmazlıkları ortadan kaldırmaktır. Strateji, karmaşık ve dinamik toplumun faaliyet göstereceği alanları belirler. Kurumlar elinde buluna kaynakların nasıl kullanacağını ve yıl içinde nasıl bir yol izlemesi gerektiğini belirler yani bir nevi strateji yönlendirici ve motive edici bir faktördür”. (sağsan, 2001)

“Politika ve strateji amaca bağlılıkları yönünden birbirine çok bezer fakat strateji amaçla daha yakından ilgilidir; Stratejik faaliyet eldeki bütün güçlerin amaca yönelmesi şeklindedir. Buna karşı politika daha gevşektir”. (sağsan, 2001)  Bunun sonucunda ulusal bilgi politikasının bilincinde olan bilgi kavramını ön planda olduğu bir bilgi toplumu yaratıp gelişmiş toplum seviyesine ulaşabiliriz.

           Sonuçlar ve Öneriler

    Ulusal bilgi politikasının toplumların gelişmiş refah seviyesine ulaşması için ekonomik ,eğitim-öğretim, sanat, kültür, ilim ve fen bakımından kendilerine ne kadar geliştirse yani ne kadar çok yönlü olursa o toplumun yönünü tahin etmesini sağlar bu sayede gelişmiş toplum seviyesine ulaşıp hem içte hem de dış politikasında kendine rol biçebilir.

    Mükemmel bir ulusal politika ancak ve ancak yöneticilerin aldığı kararlar sonucunda oluştuğunu görmekteyiz. Bunun sonucunda yöneticiler daima bilgiyi kullanıcılara sunan toplumun yapıtaşı olan insanoğlunun doğru kaynaklar ve doğru bilgilerle yetiştirip. Kullanıcılara ve arkasında gelen toplumların ufukların açılmalıdır. Bunlar öncelikle ekonomik gelir olmak üzere teknolojinin sorunun ortada kalması gerek dış gerek iç de bilgi alışverişin doğru ve kullanılabilir kaynaklar sağlayarak. Teknoloji sorunu demişken ulusal bilgi politikası seviyesine gelmek isteyen toplumlar öncelikle elde buluna bilgileri depolanması, yeri geldiğinde erişim için olanak sağlanması için önemli alt yapı çalışmaları 4.5G den fiber hıza geçmek gibi önemli adımlar toplumu yönetenler tarafından bir an önce faaliyete geçirilmeli. Bu söylediğimiz şeyler ise planlı ve stratejik bir biçimde çalışmasıyla gerçekleşir. Bunun öncesinde de bunları kaliteli biçimde yerine getirebilecek kurumların ortaya çıkartılmasıdır. Bu süreçte kurumların politika belirleme zamanında görüş birliği içinde olup gelişmeleri içerde ve dışarda an ve an takip etmelidir.

   Bu anlatılanları toparlayacak olursak  21.yüzyılda toplumlar başta sanayi gibi toplumun gelişmesine ön ayak olan bir yerde kalmayıp bütün ekonomi kavramının peşindedir ulusal bilgi politikaları sayesinde ülkeler üstünlük elde edip özgürlük seviyesi yükseltme peşindedir bundan dolayıdır ki ulusal bilgi politikası kavramını gelişmekte olan toplumlar ne kadar iyi benimseyip, algılarsa gelişmiş bilgi toplumu seviyesine ulaşmak bir yana onlar o toplumun taklit edilmesine kadar gider. Ulusal bilgi politikasına ne kadar önem verirsek ortaya çıkan sonuçlarda bir o kadarda meyvesini yemeye başlayacağımızı söylemesek olmaz tabi. Ama bu faaliyetlere bilgi kavramını iyi bilen konu ile ilgili değerlendirme olsun strateji olsun işin ehline teslim edilmelidir. Çünkü gelişmiş ülkelerin seviyesine ulaşmak istiyorsak ulusal bilgi politikasını en güzel şekilde yapıp toplumun kalkınmasına yardım etmeliyiz .

Yazar: Osman Solak