Javascript, yazılım geliştiriciler tarafından tercih edilen en popüler kodlama dilleri arasındadır. Java script ile web sitenin fonksiyonlarını artırabilir veya dinamik web sitesi oluşturabilirsiniz.
Javascript Nedir?
20.yüzyılın sonunda Amerikan kökenli bir bilgisayar hizmetleri şirketi çalışanı tarafından yaratılan Javascript, son halini almadan önce uzun süreçlerden geçti. Yaklaşık 25 senelik gelişim sürecinin ardından dünyanın en popüler yazılım dilleri arasına girmeyi başardı. Günümüzde, internet sitelerinin %90’ından fazlası Javascript kullanmaktadır.
Açılır-kapanır menüler ya da bir web sitesinde yanlış veri girdiğimizde karşımıza çıkan uyarı kutucuğu Java script’e verilebilecek en küçük örneklerdendir. Tabii ki bu örnekler, buz dağının görünmeyen kısmı. Web geliştiriciler, Javascript ile mükemmel işlere imza atmakta ve her gün Javascript gelişim göstermektedir.
Javascript Ne İşe Yarar?
Javascript, internet sitelerini eğlenceli ve işlevsel hale getiren en önemli web yazılım dilidir. Bu sayede, internet sitesini gezmek, kullanıcı için zevkli bir işe dönüşür. Açılan veya kayan menüler, hareketli semboller vs. web sayfasını dinamik bir hale getirir. Javascript ile oluşturulan web sayfaları, estetik olarak daha güzel görünür ve kullanıcılar tarafından beğeni toplar.
Geçmişten Günümüze Javascript
Mocha, LiveScript isimleri ile yazılım dünyasına giriş yapan Java script, 1995 yılının bir bahar ayında yaklaşık 15 günde üretildi. Javascript’in yaratıcısı Brenden Eich tarafından 25 yıllık gelişim sürecinin ilk adımı atıldı. O zamanlar, Netscape bünyesi altında çalıştığı için şirketin kurucusu tarafından Mocha ismi verildi.
Ardından, LiveScript ismini aldı. Belki de Javascript’in bu kadar popüler hale gelmesini sağlayan pazarlama hamlesi Sun ile yapılan lisans anlaşmalarıydı. Java script popüler hale gelene kadar, tarayıcılar Javascript’e ayak uyduramıyordu. Çünkü, tarayıcılar Javascript’i desteklemiyor ve bu yüzden çalışmıyordu. Sadece Netscape tarafından geliştirilen tarayıcılarda Javascript kullanılabiliyordu.
Gördüğü ilgi ve destek ile birlikte Javascript, adeta kar topu gibi büyümeye başladı ve tarayıcılar da bu serüvene ortak oldu. Günümüzde kullanılan tarayıcıların tamamı Javascript’i desteklemektedir.
Javascript, Java ile Farkı Nedir?
Java ile Javascript’i ayırt etmemizi sağlayan en büyük fark, dillerin türüdür. Java, oyun konsollarından bilgisayarlara, akıllı telefonlardan internet dünyasına kadar birçok platformda kullanılır. Yani Java, nesne yönelimli programlama dilidir. Javascript ise web sayfalarının ya da uygulamaların niteliklerini artıran daha işlevsel bir hal almasını sağlayan dinamik bir yazılım dilidir.
Dinamik içerikler oluşturmak için Java script’in yanında HTML ve CSS ile birlikte kullanılırken Java’da bu tarz bir şart söz konusu değildir. Java, zeminden bağımsız ve açık kaynak kodlu yazılım dilidir. Sadece Java kullanarak mobil veya bilgisayar uygulamaları geliştirebilir, veri saklayabilirsiniz.
Bunların yanı sıra, 2 programlama dili türü de C dilini kullanmakta ve istemci tarafında görev almaktadır.
Javascript Nasıl Öğrenilir?
Yazılım dünyasına giriş yapmak ya da halihazırda var olan yazılım bilgisini zenginleştirmek isteyenler tarafından tercih edilen dillerin başında sahip olduğu popülarite sebebiyle Javascript gelir.
Yazılımcıların da çok iyi bildiği hususlardan biri, programlama dilinin kolay öğrenilmediği ve büyük özveri ve efor istemesidir. Bu yüzden, Javascript öğrenmeye başlamadan önce yazılım dilini nerede kullanacağınıza karar vermeniz gerekmektedir. Kendinizi web alanında geliştirmek istiyorsanız Javascript, HTML ve CSS’e tam anlamıyla hakim olmalısınız.
Javascript öğrenirken kümülatif olarak ilerlemeli üstüne ekleye ekleye kendinizi geliştirmelisiniz. Javascript öğrenmenizi kolaylaştıracak etkenlerden bazıları iyi İngilizce bilgisine sahip olmanız, HTML, CSS ve C dillerini temel olarak bilmenizdir. Bu sebeple, eğer HTML ve CSS konusunda eksikleriniz varsa önce bunları kapatmalı ardından Javascript’e geçmelisiniz.
Adım adım her konuyu kavrayarak Javascript dersleri almalı ve asla acele etmemelisiniz. Eğer İngilizce Java script dersleri alamıyorsanız Javascript Türkçe derslerinden faydalanabilirsiniz. Bunların yanı sıra, Javascript kitap tercihi yapabilir gittiğiniz her yerde Java script kitabınızdan ders çalışabilirsiniz.
Javascript Framework Nedir?
Framework, yazılım geliştirirken işinizi kolaylaştıran ve projenizi daha hızlı bitirmenizi sağlayan yapılardır. Framework, sayesinde fazladan kod yazmanıza gerek kalmadan işinizi halledebilir ve böylelikle iş süresinden tasarruf edebilirsiniz. Ayrıyeten, Framework’ler sürekli kullanıldığı ve test edildiği için güvenlidir.
Örneğin, bir e-Ticaret sisteminin giriş kodlamasını yapıyorsunuz. Bunun yerine, Java script Framework kullanarak hazır yapılardan birini tercih edebilir ve hız kazanabilirsiniz. Framework kullanarak birkaç satırlık kod ile projenizi bitirebilir ve geri kalan zamanda başka projelere vakit ayırabilirsiniz.
Framework kullanırken dikkat etmeniz gereken hususlardan biri de doğru ve stabil çalışan framework’ü seçmenizdir. Bu yüzden, seçtiğiniz framework olgun olmalı ve halihazırda destek alması gerekmektedir. Yazılımcılar tarafından en çok tercih Framework’lerden bazıları JQuery, AngularJS, VueJS, ReactJS, TypeScript ve NodeJS’tir.
Web Sitesine Javascript Nasıl Eklenir ?
Bir web sayfasına Javascript kodu eklemek için 2 yöntem kullanılır: dahili ve harici. Dahili bir şekilde Java script eklemek için <script> ve </script> etiketi kullanmanız gerekmektedir. <Script> etiketi Javascript kodlarının başlangıcını </script> etiketi ise kodların bitişini belirtir.
Web sayfasına harici bir şekilde Java script eklemek için kodları .js uzantılı dosyaya kaydetmelisiniz. Bunun için kodları başka bir dosyaya yazdıktan sonra uzantısını .js olarak seçmeli ve ardından dosyasının ismini web sayfası kodlarında belirtmelisiniz. Örneğin; kaydettiğiniz dosya isminin example.js olduğunu varsayarsak <script type=”text/javascript” src=”example.js”></script> şeklinde kod yazmanız gerekecektir.
Yazılımcılar tarafından en çok tercih edilen yöntem harici olarak Javascript kodları eklemektir. Harici olarak eklendiği takdirde karmaşıklığa sebebiyet vermez. Kodlarda değişiklik yapmak istediğiniz takdirde daha kolay yapabilirsiniz. Ayrıyeten, veri tabanından bilgi çekilerek güncellenen sayfalar daha hızlı açılır.
Javascript Fonksiyonları
En kısa tanımıyla fonksiyon, kod öbeğidir. Fonksiyonlar, kod kirliliğini önler ve yazılımcının işini oldukça kolaylaştırır. Geliştirdiğiniz projede bir kod öbeğini birden fazla yerde kullanmak istiyorsanız fonksiyon kullanmanız halinde 1 satırlık kod ile tüm bunların üstesinden gelebilirsiniz.
Örneğin, bir Javascript error mesajını fonksiyon olarak tanımlamanız halinde, projenin istediğiniz yerinde kullanabilirsiniz. Böylelikle, kullanıcıya hata mesajı vermeniz gereken her yerde, uzun kod bloğu yazmanıza gerek kalmaz. Fonksiyon tanımladıktan sonra, istediğiniz yere fonksiyonu çağırıp kullanırsınız.
Fonksiyonlar, parametreli ve parametresiz olmak üzere 2 ana sınıfa ayrılır. Parametresiz fonksiyonları, bir veriye ihtiyaç duymadan kullanabilirsiniz. Çünkü, parametresiz fonksiyonlarda gereken parametreleri kullanıcı belirler. Parametreli fonksiyonlar ise adında da belirtildiği üzere parametrenin kodun içinde olduğu fonksiyonlardır. Örneğin, 5 ile 5’i çarpacağınız bir fonksiyonda, sayıları fonksiyonun içinde belirtmeniz gerekir.
Java script’te kendiniz tanımlayabileceğiniz fonksiyonların yanı sıra hazır fonksiyonlar da yer alır. Mutlaka ihtiyaç duyacağınız hazır fonksiyonlardan bazılarını aşağıda bulabilirsiniz.
Escape fonksiyonu
İstediğiniz bir karakter dizisini Universal Code formatında şifreler. Escape fonksiyonu genellikle URL dizilerini şifrelemede kullanılır. Örneğin; Document.write(escape(“Vargonen Sınırsız Hosting Sunar!”));
Escape fonksiyonunda şifrelenen diziyi geri dönüştürmek istediğinizdeyse unescape() fonksiyonunu tercih edebilirsiniz. Örnek olarak yukarıda escape() fonksiyonuyla Universal Code formatına dönüştürdüğümüz diziyi geri dönüştürmek için “ document.write(unescape(“Vargonen%20S%u0131n%u0131rs%u0131z%20Hosting%20Sunar%21”));” kod satırını kullanılması gerekecektir.
Bir diğer önemli hazır fonksiyon ise eval fonksiyonudur. Eval fonksiyonu ile istediğiniz bir değişken türünü dönüştürebilirsiniz. Bu sayede 2 farklı değişken türünde işlem yapabilirsiniz.
Örneğin, Z ve X değişkenleriniz olsun. Z değişkeniniz number veri türündeki 5’i saklasın, X değişkeniniz ise string veri türünde 10’u tutsun. Bu 2 farklı veri türündeki değişkeni toplamak için kullanmanız gereken kod bloğu şu şekildedir; document.write(z + eval(x)); .
parseInt ve parseFloat fonksiyonları ise eval fonksiyonuna benzerdir. ParseInt fonksiyonu istediğiniz veriyi Int veri türüne dönüştürmenizi sağlar. parseFloat ise veriyi kesirli sayı tipine dönüştürür.
Yukarıda belirtilen Z verisini sırasıyla Int’e ve Float’a dönüştürelim. ParseInt fonksiyonunu kullanarak Int’e dönüştürmek için; var z = parseInt(“5”). ParseFloat hazır fonksiyonuyla kullanmak için; var z = parseFloat(“5”) şeklinde kullanılmalıdır.
Javascript Trim fonksiyonu, string veri türünde bulunan boşlukları silmede kullanılır. Örneğin, bir kullanıcı, yanlışlıkla boşluk eklemişse trim fonksiyonu yardımıyla bu boşluk silinir.
Örneğin; var str = ” Türkiye’nin Domain Markası “;
alert(str.trim());
Yukarıdaki örnekte bulunan boşluklar trim fonksiyonu sayesinde silinir ve “Türkiye’nin Domain Markası” şeklinde çıktı verir.
