Bilimsel Bilgi Nedir? Bilimsel Bilginin Özellikleri

Bilimsel Bilgi

Bilgi; öğrenme, araştırma veya gözlem sonucu elde edilen doğrulara ve ilkelere verilen ortak bir ad olarak tanımlanmaktadır.

Bilimsel Bilgi; geçerli ve güvenilir bilimsel metotlar kullanılarak, araştırma ve gözlemler yoluyla elde edilen bilgilerdir.

Bilimsel Bilginin Özellikleri

Herkese açık ve toplumsaldır. Bilgi, insanlar arasında din, dil, milliyet ve ırk ayrımı söz konusu olmadan geçerlidir.

Olgusaldır. Bilimsel önermelerin tümü doğrudan veya dolaylı olarak gözlenebilir olguları içermektedir.

İlerleyicidir. Bilim adamları arasındaki işbirliğinin ürünüdür. Bir bilim adamı başka bir bilim adamının ortaya koyduğu sonuçlardaki eksiklikleri görüp düzeltebilir ya da bu sonuçlar üzerine yenilerini ekleyebilir.

Birikimlidir. Bilim adamlarının önceden ortaya koyduğu bilgiler üzerine yenileri eklenir. Böylece bilimsel bilgiler, kesintisiz olarak birikir ve süreklilik arz eder.

Sistemli, Tutarlı ve Mantıksaldır. Bilimsel bilgi konuların, bir bütünlük içinde ve geniş kapsamlı bir yaklaşımla ele alınmasını zorunlu kılar. Çelişkiden uzak kendi içinde tutarlıdır. Bir hipotezi doğrulama sürecinde mantıksal düşünme ve çıkarsama kurallarına başvurur.

Yordayıcıdır. Bilim adamları mevcut bilimsel bilgi sayesinde özellikle doğa bilimlerinde ne tür değişiklikler olacağını tahmin eder. Ancak sosyal bilimlerde önceden tahmin etmek zordur.

Nesneldir. Bilimsel bilgiyi üreten insan olmasına karşın, bilimsel bilgi insandan bağımsız nesnel bir yapıdadır. Bilimsel bilginin bu özelliği, doğruyu arama çabasında olan bilim insanına kişisel eğilim, istek ve önyargılardan bağımsız olarak, olguları olduğu gibi ortaya koyma olanağı verir.

Genel geçer bir bilgidir. Mutlak ve değişmez değildir. Bilgi ne kadar sağlam olursa olsun, bilginin belli koşullar içerisinde incelenmiş, sınanmış ve geçerliliği saptanmıştır. Ancak bu bilginin o koşullar değiştiğinde, yeniden gözden geçirilmesi, bir anlamda yeni duruma eğer uygulanabiliyorsa uygun hale getirilmesi gereklidir. Yani bilimsel bilgi daha doğru bir gözlemle ve daha dikkatli bir akıl yürütmeyle yerini başka bir bilgiye bırakabilir.

Dinamiktir. Bilimsel bilgi durağan değil, sürekli değişme, gelişme ve ilerleme halindedir.

Bilgiye Ulaşma Yolları

1.  Deneyim
2.  Otoriter Yol
3.  Mistik Yol
4.  Rasyonel Yol
5.  Bilimsel Yöntem

1-Deneyim

Bireyler, günlük yaşantılarında fiziksel ve sosyal çevreyle girdikleri sistematik olmayan etkileşimlerden deneyimler elde ederler. Yaşamdan edinilen (iyi ya da kötü) tecrübeler, bireylerin çevresiyle ilişkilerini düzenlemede takip ettikleri bilgiler topluluğunu oluşturur.

2-Otoriter Yol

Bireyler; alanında uzmanlaşmış veya o alanda toplum tarafından sosyal ve politik açıdan tanınmış, eğitilmiş, otorite kabul edilen kişilerden edindikleri bilgiye güvenerek günlük yaşamlarına yön verirler.

3- Mistik Yol

Bireyler, gerçeği öğrenmek için doğaüstü gibi bazı durumlarda kutsal görülen kişiler, peygamberler veya tanınmış insanlardan bilgi edinmeye çalışırlar.

4-Rasyonel Yol (Mantık)

Bireyler duyusal veriye değil aklın kurallarına bağlı kalarak, tümevarım veya tümdengelim gibi akıl yürütme süreçlerini kullanarak dünyadaki olgu ve olayları anlamlandırmaya çalışır ve bilgi edinirler. Bu yollar güncel yaşamlarına ve davranışlarına yön verirler. Ancak akıl yürütme sonuçlarının her zaman doğru veya gerçek olduğu söylenemez.

5-Bilimsel Yol

Geçerli ve güvenilir yollarla bilginin sistematik ve düzenli olarak elde edilmesi uğraşı ve bu uğraşın bilimsel bir tutumla sürdürülebilmesi şeklinde tanımlanabilir.

İleri sürülen gerçekler veya ilkeleri reddetme ya da doğrulama için kanıtlar elde etmeyi ön planda tutması bakımından diğer bilgiye ulaşma yollarından ayrılır. Bu nedenle bilgiye ulaşma yolları içinde en güçlü yaklaşımdır.

Bilim Nedir

Sistematik yolları takip ederek, yöntemsel süreçlerden hareket ederek bilgi oluşturma, oluşturulan bilgileri test etme ve bunları kanıtlanabilir hale dönüştürme sürecidir.

Herhangi bir alanda belirli yöntemlere bağlı olarak araştırma ve bilgi üretme sürecidir. Geçerliliği kabul edilmiş, nesnel ve sistemli bilgiler bütünüdür.

Olaylar arasındaki neden sonuç ilişkilerini anlamak, ihtiyaca cevap verebilmek için yürütülen sistemli bilgi üretme çabasıdır. Evrendeki düzeni bulma amacıyla, gözlenebilen değişkenler arasında belirli bir yöntemle bağlantılar arayan sistemli, kanıtlanmış, tekrarlanabilir ve organize bilgiler bütünüdür.

Bilimin Amaç ve İşlevleri

Bilimin amaçlarından birisi, mantıksal geçerliliği olan, araştırma ve deneylere dayalı bilgi üretmek, dış dünyada doğru bilgiyi yanlış bilgiden ayırarak onu sistematik biçimde değerlendirmektir.

Bilimin Temel İşlevi

Olay, olgu, durum ve değişkenleri;  Anlama, Betimleme, Açıklama, Yordama, Tahminde bulunma Kontrol altına alma

Anlama, Betimleme, Açıklama

Bir araştırmaya başlamadan önce mutlaka olaylar ve durumlar tanımlanmalıdır. Betimleme; olayları ve ilişkileri tanımlama, sınıflama ve kategorize etmeyi içerir. Betimlemenin yanı sıra araştırılan problemin sebepleri, sonuçları ve çözüm önerileri de incelenmelidir. İncelenen olay, olgu, durum ve değişkenlerin ne olduğunun açıklanması gerekir.

Yordama (Tahmin Etme)

Yordama; bilinen, gözlenen durumlardan yararlanarak, bilinmeyen ve gözlenemeyen durumları tahmin etmek olarak açıklanabilir.

Bilimsel araştırmalar genel olarak bir tahmin temeline dayalı olarak yürütülür. Yani araştırmalarda “eğer bu şartlar gerçekleşirse, şu sonuçlar alınabilir” gibi tahminler yapılmaktadır.

Kontrol Altına Alma

Bilimsel araştırmalarda sadece olaylar tanımlanıp, önceden tahmin edilmemektedir. Aynı zamanda doğanın kontrol altına alınması için çaba gösterilmektedir.

Kontrol; olayların meydana gelişini etkileyen koşulları ayarlamak ya da değiştirmek suretiyle, bunların meydana gelmesini ya da gelmemesini sağlamaktır.

Fiziksel olayların laboratuvar ortamında kontrol altına alınması sosyal bilimlerdeki olayların kontrol altına alınmasına göre daha kolaydır.

Bilimselliğin Ölçütleri

1. Gözlenebilirlik
2. Ölçülebilirlik
3. İletilebilirlik
4. Tekrarlanabilirlik
5. Testedilebilirlik

1-Gözlenebilirlik

Bilimsel bilgi görgül (emprical) yani gözleme dayalıdır. Bu nedenle gözlemler yoluyla bilginin doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanabilir.

2-Ölçülebilirlik

Ölçme; Bir değişkenin niteliğini, niceliğini ya da derecesini gözlememe, bu gözlemlerdeki farklılıkları yansıtacak şekilde sayılarla temsil etme, sayılara dönüştürme işlemidir.

3-İletilebilirlik

Aktarılmak istenen ifadenin tam olarak anlaşılmasıdır. İfadelerin iletilebilir olmasını sağlamanın yolu ise; soyut ve öznel olan kavramların anlaşılabilmesi için somut ifadeler kullanılmasıdır.

4-Tekrarlanabilirlik

Yapılan gözlemler ve alınan ölçümler, benzeri bir eğitimden geçmiş, aynı araç-gereç ve teknik imkanları kullanan diğer kişilerce de tekrar edilebilmelidir. Bu durum bilginin öznel değil nesnel olmasını sağlayacağından güvenirliğin yüksek olması anlamını taşır.

5-Test Edilebilirlik

Hipotezlerin ya da olaylar arasında var olduğu düşünülen ilişkilerin doğruluğu araştırılabilir nitelikte olmalıdır. Böylece sonuçların, öne sürülen hipotezi ve iddia edilen ilişkileri destekleyip desteklemediği gösterilebilmelidir.

Bilimsel Araştırma

1.  İnsanın bilme, anlama ve gerçeği ortaya çıkarma isteğinin giderilmesidir.
2.  Arama, öğrenme, bilinmeyeni bilinir hale getirme, karanlığa ışık tutma sürecidir.
3.  Sistematik inceleme, soruşturma, veri toplama ve verileri analiz etme sürecidir.
4.  Sistematik bir şekilde soru/lar sorma, sistematik inceleme yöntemidir
5. ilginin bulunması, geliştirilmesi ve gerçeğe uygun olup olmadığının kontrol edilmesi için harcanan çabadır.
6. Karşılaşılan bir güçlüğün giderilmesi için bilimsel yöntemin uygulanması ya da amaçlı, planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, çözümlenmesi (analiz), yorumlanarak sonucun raporlaştırılması ile problemlere güvenilir çözümler arama sürecidir

Bilimsel Araştırmaların Amaçları

1.  Yeni gerçekleri keşfetme, test etme ve doğrulama,
2.  Bir olgu, olay ya da süreci neden-sonuç ilişkilerine dayalı olarak tanımlayıp analiz etme,
3.  Sorunları anlama ve çözme için yeni araçlar, kavramlar ve kuramlar geliştirme,
4.  Günlük yaşamın sorunlarını çözme gibi amaçları vardır.

Bilimsel Araştırma Süreci

 

Kaynakça

BİLİM, BİLİMSEL ARAŞTIRMA. (tarih yok). Türkiye.