Bibliyografik Çerçeve Girişimi ve Modeli (BIBFRAME)

Bilgi Uzmanı

BIBFRAME Bibliyografik Çerçeve Girişimi ve Modeli (Bibliographic Framework Initiative)

BIBFRAME (Bibliyografik Çerçeve Girişimi ve Modeli) bibliyografik açıklama için bir veri modelidir . Bibframe, MARC standartlarını değiştirmek ve bibliyografik verileri hem kütüphane topluluğu içinde hem de dışında daha kullanışlı hale getirmek için bağlantılı veri ilkelerini kullanmak üzere tasarlanmıştır.

Bibliyografik Çerçeve Girişimi ve Modeli Tarihi

BIBFRAME’in yerini almak istediği MARC Standartları, 1 960’larda ABD Kongre Kütüphanesi’nde Henriette Avram tarafından geliştirilmiştir . 1971’de MARC formatları , ABD’de bibliyografik verilerin dağıtılması için ulusal standart ve 1973’e kadar uluslararası standart haline geldi .

Kışkırtıcı başlıklı bir makalede, kütüphane teknisyeni Roy Tennant , standardın eski olduğunu belirterek “MARC Must Die” olduğunu savundu; yalnızca kütüphane topluluğu içinde kullanılır; ve depolama veya alma biçimi yerine bir görüntü olacak şekilde tasarlanmıştır. Kongre Kütüphanesi’nden 2008 tarihli bir rapor MARC’nin “veri yönetimi için kırk yıllık tekniklere dayandığını ve günümüzün programlama stillerine adım attığını” yazdı.

Kongre Kütüphanesi, 2012 yılında bir veri yönetimi şirketi olan Zepheira ile MARC‘ye bağlı bir veri geliştirmeyi taahhüt ettiğini açıkladı. Aynı yıl, kütüphane MARC Kaynakları (MARCR) adında yeni bir model duyurdu. Kasım ayında kütüphane, BIBFRAME olarak yeniden adlandırılan modelin daha eksiksiz bir taslağını yayınladı.

Kongre Kütüphanesi 2016 yılında Bibliyografik Çerçeve Girişimi ve Modeli 2.0 sürümünü yayınladı.

BIBFRAME

BIBFRAME, bibliyografik tanımlama standartlarının bağlı veri modeline
dönüştürülmesi ve kütüphanelerin oldukça geniş bir veri ağının parçası olabilmesi için Kongre Kütüphanesi tarafından 2011 yılında başlatılmış olan bir girişimin;

2012 yılında da RDF, RDFS, OWL ve SKOS gibi çeşitli ontolojilere dayalı olarak geliştirilen bir modelin adıdır. BIBFRAME, veri ağlarının ve bağlı veri kavramlarının önem kazandığı günümüzde kütüphanelerdeki bibliyografik tanımlamaların yeniden biçimlendirilmesi ve tasarlanması açısından oldukça önemlidir. Kaynak paylaşımına ve kataloglama maliyetlerinde tasarruf sağlamaya olanak veren veri alışverişini koruyarak, MARC formatının uyarlanmasına ve/veya evrensel bir standartla değiştirilmesine yönelik yollarının saptanmasına odaklanmaktadır.

BIBFRAME Modeli dört ana bölümden oluşmaktadır ve bu bölümler, genel
BIBFRAME Sözcükleri olarak adlandırılmaktadır.

• Eser (Work): Kataloglanan bilgi kaynağının kavramsal özünü yansıtan yapıt
• Örnek (Instance): Bir eserin tek ve somut biçimi
• Yetke (Authority): “Eserler” ve “Örnekler” arasındaki ilişkileri ortaya koyan varlıkların tanımlanması. Kişiler, yerler, konular ve kurumlar gibi.
• Ekler (Annotation): BIBFRAME modelinin uygulandığı bilgi kaynaklarının
değerini artıran ek bilgiler (kapak resimleri, içindekiler, değerlendirmeler,
kütüphane mevcut bilgisi gibi).

BIBFRAME Sözcükleri, bağlı veri modelini kullanmakta; kütüphanelerdeki
bütün varlıkları, bu varlıkların özelliklerini ve birbirleriyle olan ilişkilerini
tanımlamada RDF yapısını (RDF özellikleri, sınıfları ve bunlar arasında olan
ilişkileri) esas almakta ve oldukça geniş alt sınıfları içermektedir*.
BIBFRAME modelinin genel yapısı, temel olarak eserler, onunla ilişkili
örnekler ve bunlar arasındaki ilişkilerden oluşmaktadır.

BIBFRAME 2.0 Modeline Genel Bakış

BIBFRAME (Bibliyografik Çerçeve), bibliyografik bilgilerin hem kütüphane topluluğunun içinde hem de dışında daha kullanışlı olmasını sağlamak için bibliyografik tanımlama standartlarını bağlantılı bir veri modeline dönüştürmeye yönelik bir girişimdir.

Bir kaynak (örneğin bir kitap) kataloglandığında, ortaya çıkan açıklama yazar, kitabın ne hakkında olduğu, çeşitli yayınlanmış formlar ve kitabın kopyaları hakkında bilgi gibi bilgileri içerir.

BIBFRAME 2.0 bu bilgiyi üç temel soyutlama düzeyinde düzenler: İş , Örnek ve Öğe .

Çalışın . BIBFRAME bağlamında soyutlamanın en üst seviyesi olan bir Çalışma, kataloglanan kaynağın kavramsal özünü yansıtır: yazarlar, diller ve bununla ilgili konular (konular).
Eşgörünüm . Bir Çalışma, bir veya daha fazla bireysel, somut somut örneğe, örneğin belirli bir yayınlanmış forma sahip olabilir. Bunlar İşin Örnekleri. Bir Örnek, yayıncısı, yayınlanma yeri ve tarihi ve biçimi gibi bilgileri yansıtır.
Öğe. Öğe, bir Eşgörünümün gerçek bir kopyasıdır (fiziksel veya elektronik). Konumu (fiziksel veya sanal), raf işareti ve barkod gibi bilgileri yansıtır.

BIBFRAME 2.0 ayrıca temel sınıflarla ilişkileri olan ek anahtar kavramları tanımlar:

Temsilciler : Temsilciler yazar, editör, sanatçı, fotoğrafçı, besteci, illüstratör vb. Rollerle bir İş veya Eşgörünüm ile ilişkili kişiler, kuruluşlar, yargı alanları vb.
Konular : Bir İş, bir veya daha fazla kavramı “yaklaşık” olabilir. Böyle bir kavramın Çalışmanın bir “konusu” olduğu söylenir. Konular olabilecek kavramlar konuları, yerleri, geçici ifadeleri, olayları, eserleri, örnekleri, öğeleri, aracıları vb. İçerir.
Olaylar : Kaydı bir İşin içeriği olabilecek tekrarlar.

BIBFRAME sözcük dağarcığı RDF sınıflarından ve özelliklerinden oluşur. Sınıflar, yukarıda listelenen üç çekirdek sınıfı ve birçoğu çekirdek sınıfların alt sınıfları olan çeşitli ek sınıfları içerir. Özellikler, tanımlanan kaynağın özelliklerini ve kaynaklar arasındaki ilişkileri tanımlar. Örneğin: bir İş, başka bir İşin “çevirisi” olabilir; bir Örnek, belirli bir BIBFRAME Çalışmasının “örneği” olabilir. Diğer özellikler, Eserler ve Örneklerin niteliklerini açıklar. Örneğin: “konu” Bibliyografik Çerçeve Girişimi ve Modeli özelliği bir İşin önemli bir niteliğini (İşin ne ile ilgili olduğunu) ifade eder ve “kapsam” (örneğin sayı) özelliği bir Eşgörünün niteliğini ifade eder.